Tiroid bezi boynun ön bölümünde adem elması adı verilen kıkırdağın hemen altında bulunan kelebek şeklinde bir organdır. Yaklaşık 20 gram ağırlığındadır. Vücudumuz için hayati önemi olan hormonlar salgılar.Eksikliği ya da fazlalığı durumunda çok ciddi rahatsızlıklara ve şikayetlere neden olabilir. Erkeklere göre kadınlarda daha sık görülen tiroit bezi sorunları, birçok rahatsızlığa da zemin oluşturabilir. Tiroit bezi fonksiyonları, genel vücut sağlığı açısından da çok önemlidir. Çünkü tiroit hormon düzeyindeki dengesizlik, diğer organ ve sistemlerin çalışmasını da olumsuz etkiler. Halsizlik, kilo kaybı, kilo verememe gibi şikayetlerle ortaya çıkan tiroit hormonundaki düzensizlikler, kişinin yaşam kalitesini de düşürür.Tiroid hormonları metabolizmaya etki eden hormonların başında olup bazal metabolizmayı, ısı dengesini, yağ ve şeker metabolizmasını, yağların yakılmasını ve gıda tüketilmesini etkiler. Tiroid fonksiyonlarında bozukluk olduğu zaman kilo değişiklikleri ve vücudun enerji tüketiminde değişiklikler meydana gelir. Tiroid hormonlarının az salgılanmasında, yani hipotiroidi durumunda istirahat sırasındaki enerji tüketimi azalır. Hipetiroidide ise enerji tüketiminde oluşan değişiklik, yağ depolarında da değişikliğe neden olur ve kilo alımı meydana gelir

Tiroid hastalıklarının yaygın olarak görüldüğü ülkelerden olduğumuzu düşünürsek tiroid muayene ve taramalarının titizlikle yapılması önem taşımaktadır.

Tiroid nodülleri

Tiroid bezi içinde bulunan yumrulardır. Tek veya çoklu olabilirler. Hormon salgılayanlar sıcak nodül, hormon salgılamayanlar soğuk nodül olarak adlandırılır. Ayırımı tiroid sintigrafisi ile yapılır. Nodüllerin iyi-kötü ayırımı ince iğne biyopsisi ile yapılır. Basit iyi huylu nodüller çıkarılmadan takip edilebilirler.

Tiroid bezi iltihapları

Hastalığın süresine göre akut, geçici ve kronik olarak adlandırılırlar. Akut tiroidit hızlı başlar ve kısa sürer. Geçici tiroiditler bir yıl kadar sürebilir. Subakut tiroidit,  doğum sonrası tiroidit ve radyasyona bağlı tiroidit bu gruptadır. Kronik tiroiditte ise en bilineni Hashimoto tiroiditidir. Hayat boyu devam edebilir. Otoümmün nedenlerle oluşur. Toplumda hipotiroidinin en büyük nedenleri arasındadır. Bazen tiroid kanseri ile birlikte görülebilir. Tedavisinde hormon ilaçları kullanılır.

Tiroid bezinin sık görülen hastalıkları nelerdir?

Guatr

Tiroiditler

Tiroid kanserleri

Guatr nedir?

Guatr tiroid bezinin çeşitli nedenlere bağlı olarak büyümesi sonucu oluşur. Genellikle bu büyümeler tirod bezinde nodüller gelişmesi şeklinde olur. Tek veya çok sayıda olabilirler. İçinde sıvı bulunan kistler halinde olabilirler. Diffüz guatrda ise tiroid bezi genel olarak büyümüştür. Çok sık görülmesine rağmen çok büyük oranda iyi huyludurlar. Nodüller milimetrik boyutlarda olabileceği gibi boynun tamamını kaplayan büyük boyutlara ulaşabilirler. Tiroid nodülleri mutlaka incelenmelidir.

Belirtileri nelerdir?

Büyük oranda belirtisiz seyrederler. Ancak boynun ön kısmında büyüyen kitle olarak ele gelebilir. Büyüklük arttıkça nefes darlığı, yutma güçlüğü, ses kısıklığı şikayetlerine sebep olabilirler. Kana çok fazla tiroid hormonu salgılayan hiperaktif nodüller kalp hızında artış, sinirlilik, kilo kaybı, ellerde titreme ve terleme,

uykusuzluk, ishal ile kendini belli eder. Hipotiroidin bulguları ise kalp hızında yavaşlama, kilo artışı, kabızlık, depresyon, vücutta yorgunluk, saçlarda kırılma ve dökülme, ciltte kuruluk, unutkanlık ve adet düzensizlikleridir.

Hipertiroidi Nedir?

Tiroid bezinin gereğinden fazla hormon salgıladığı duruma hipertiroidizm (zehirli guatr) denir. Zehirli guatr, nodüllü veya nodülsüz olabilir. Nodülsüz zehirli guatra Basedow Graves Hastalığı da denir.

Tiroid hastalığının erken teşhis ve tedavisi için belirtileri nelerdir?

Kilo alımı ve kilo verememe: Hipotiroidi kilo alımına sebep olurken hipertiroidi kilo vermeye sebep olabilir.

Boyunda şişlik ve ağrı: Guatr, tiroid nodülünün veya kistinin habercisi olabilir.

Çarpıntı, ellerde titreme: Tiroidin bezinin fazla çalıştığı hipertiroidi durumunda olabilir.

Aşırı terleme: Tiroidin fazla çalışması aşırı terlemenin önemli sebeplerindendir.

Ciltte kalınlaşma: Hipotiroidinin belirtisi olabilir.

Kansızlık: Hipotiroidide genelde eşlik eden kansızlıkta bulunur

Kaslarda seyirme ve ağrılar: Tiroid rahatsızlıkları, kas ağrıları ve kas güçsüzlüğü yapabilir.

Saç dökülmesi: Tiroid bezinin az veya çok çalışması yapabilir, bazen eşlik eden kaş dökülmeleri de olabilir.

Tansiyon yükselmesi: Tiroid bozukluklarına tansiyon dengesizliği eşlik edebilir.

Kabızlık: Özelikle tiroid bezinin az çalıştığı durumlarda olabilir.

Adet dengesizlikleri: Tiroid hastalıklarının çoğu adet düzensizliği yapabilir, bazen ilk belirti de olabilir.

Kısırlık: Tiroid hormon dengesizlikleri gebe kalmada zorluklara sebep olur.

Ses kısıklığı: Tiroid hastalıklarında ses tınısında değişiklikler olabildiği gibi bazen ses kısıklıkları da olabilir.

Kaş dökülmesi: Tiroid hastalıkları saç dökülmesi ile beraber veya bağımsız olarak kaşların dış kısmında dökülmelere sebep olabilir.

Ödem: Tiroidin az çalışması vücutta su tutulumunu artırır ve ödem gelişir.

Duygu durumda değişiklikler: Tiroid hastalıkları stres, panik atak ve depresyona yol açabilmektedir.

Tiroid hastalıklarında ne zaman cerrahi müdahale gerekmektedir.

Nodül 1cm’nin üzerinde ise

Biyopsi sonucu şüpheli ise

Nodül nefes borunuza baskı yapacak kadar büyük ise

şüpheli olmasa bile ameliyat edilmelidir.

Dışarıdan bakıldığında belli olan, boyunda şişlik sizi rahatsız ediyorsa ameliyat edilebilmektedir.

Tiroid Kanseri Risk Faktörleri

Kadın cinsiyeti. Tiroid kanserinin kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır.

Yüksek düzeyde radyasyona maruz kalma. Yüksek düzeyde radyasyon, baş ve boyuna yönelik radyasyon tedavileri ve nükleer santral kazası veya silah testi gibi kaynaklar yer alır.

Belirli kalıtsal genetik sendromlar.

Tiroid kanseri riskini artıran ailesel yatkınlıklar. Kötü huylu nodüller iyi bir ultrasonografi ile fark edilirken cerrahi müdahale son derece dikkat ve özen gerektiren bir operasyondur.

Tiroid kanserlerinde genellikle iyi bir cerrahi müdahale yeterli olabilmektedir.

Tiroid kanseri belirtileri

Tiroid bezi kanseri genellikle belirti vermez. Guatr nedeniyle takip edilen hastalarda veya tesadüfen başka bir hastalık için yapılan tetkiklerde ortaya çıkabilir. Nadiren boyunda kitle, ses kısıklığı, yutkunma güçlüğü; çok nadiren de kemik kırıkları veya hipertiroidi (zehirli guatr) ile ortaya çıkabilir. Medüller kanserli hastaların yüzde 30’unda yüzde kızarma, ishal ve yorgunluk olabilir.Son yıllarda tiroid hastalıklarında tanısal yöntemlerin ilerlemesi, teknik imkanların gelişmesi nedeni ile bir çok vakada tiroid ultrasonografi ve ince iğne aspirasyon biopsi yapılabilmektedir. Bu nedenle başlangıç halindeki tiroid kanserlerinin dahi teşhis edilme olanağı günümüzde çok yüksektir. Ancak şunu da belirtmekte fayda var ki, otopsi çalışmalarında yüzde 50 oranında tiroid nodülü saptanmaktadır. Yani halen toplumda ultrasonla bile tespit edilemeyen tiroid nodülleri mevcuttur.

Tiroid bezinde nodül saptandıktan sonra eğer kuşku varsa, nodülden yapılan ince iğne aspirasyon biyopsisi ile tiroid nodüllerinin kötü huylu olup olmadığı ortaya konur. İnce iğne aspirasyonu, iyi ellerde düşük riskli, hızlı sonuç veren ve kolay uygulanan bir yöntemdir. Biyopsi sonucu iyi huylu gelirse ve hastanın başka bir yakınması yok ise tiroid nodülleri takip edilebilir. Biyopsi sonucu kuşkulu veya kötü huylu gelirse, tedavi aşamasına geçilir.

Kimler Risk Altındadır?

Ailesinde guatr, tiroid nodül, tiroid kanseri ve tiroidit gibi tiroid hastalıkları olan kişiler,

Daha önceden tiroid nodülü nedeniyle ameliyat geçirmiş kişiler,

Sigara içenler,

Menopoz dönemindeki kadınlar,

Baş ve boyuna yönelik ışın tedavisi (radyoterapi) gören kişiler kontrol ve takiplerini düzenli olarak yaptırmalıdırlar.

Tedavide

Tedavide tiroid hormon ilaçları kullanılır. Tiroid bezi çok küçülmüş hastalarda tamamen düzelme olasılığı yoktur. Bu süreçte hastaların dikkat etmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanabilir;

» İyotlu tuz ve iyotlu öksürük şurubu kullanılmamalıdır.

» Selenyum desteği bu süreçte faydalı olabilir.

» Hormon ilaçlarının aç karna içilmesi etkisini artırır.

» İlaç zamanında alınmadıysa bir sonraki öğünde alınmalıdır. Ancak hormon ilacı alınan öğünde başka ilaç almamaya dikkat edilmelidir.

» Gebe kalmayı düşünen hastalar mutlaka uzmana başvurmalıdır. Gebelik sırasında tiroid ilaçlarının kullanımı sürecektir, aksi takdirde düşük riski artar. İlaçların bebeğe zararı yoktur. Hastalıkta ağrı görüldüğü için, şiddetine göre ağrı kesiciler ya da hormon ilaçları kullanılır. Hastalığın tedavisi ilaçla yapılmaktadır, cerrahi tedavi uygulanmaz.